Op Twitter werd mijn aandacht gevestigd op dit stuk van Ben Tiggelaar. Hij beschrijft hierin een nieuw artikel, waarin onderzoekers laten zien dat succes in je carrière voor een heel groot deel van toeval afhangt. Belangrijk is ook, zegt Tiggelaar, om te erkennen dat je geluk hebt gehad, en dat je succes niet alleen van talent en hard werken afhangt. Ik zal de eerste zijn om dit toe te geven. Ik heb niet alleen op bepaalde momenten in mijn leven een prettig duwtje in de rug gehad, ik was ook een aantal keer precies op de juiste tijd op de juiste plaats. Maar Tiggelaar laat één essentieel punt onbesproken: je kunt mazzel niet afdwingen, maar je kunt wel de mogelijkheid van mazzel vergroten.

Timing

Om de rol van mazzel in mijn carrière te begrijpen moeten we een stukje terug. Allereerst naar het najaar van 2013. Ik was net teruggekomen van een halfjaar studie in Australië, en ik zocht een baan. En dan het liefst iets waar ik ook nog wat aan zou hebben voor m’n Loopbaan. Dus wat deed ik? Ik zette op Facebook dat ik een baantje zocht, zoveel uur idealiter, dit profiel ongeveer. Toevallig stond er het weekend daarna een borreltje gepland met mijn goede vriend Folgert Karsdorp. Tijdens het bier bracht hij ter sprake dat zijn onderzoeksgroep nog een onderzoeksassistent zocht. Was dat niet wat voor mij? Jazeker was het dat, en de rest is geschiedenis.

Een volgend gevalletje timing kwam tegen het einde van mijn masteropleiding, in het najaar van 2015. Het was al enige tijd duidelijk dat ik wilde promoveren, maar er waren weinig mogelijkheden. Ik moest dus een baan hebben, en dan het liefst iets etc. Tijdens de lunch op het Meertens had ik al weleens laten vallen dat ik iets zocht. Ik had ook weleens iets gezegd tegen Nicoline van der Sijs, voor wie ik een klusje had gedaan. En toen kreeg ik een mail van Frans Hinskens: de Taalunie ging een grote survey uitzetten naar taalkeuze in Nederland. Was dat niet wat voor mij? Jazeker was het dat, en de rest is geschiedenis.

Pure mazzel

Bovenstaande anekdotes kun je met een beetje fatsoen nog wel onder timing scharen. Maar als we nóg een stap teruggaan, dan komen we bij een echte nexus, één moment van puur toeval waardoor mijn hele leven veranderde. Dit moment vond plaats in september 2009. Ik was net teruggekomen uit Jordanië, waar ik een jaar had gewerkt (het is een Leitmotiev, dat terugkeren uit het buitenland). Het was echter geen duurzaam succes, dus kwam ik terug naar Nederland. Ik wist niet precies wat ik wilde, ik had wel wat kleine baantjes (horeca, marktkoopman, klarinetles), maar ik was op zoek naar iets substantiëlers. En toen kwam ik mijn vriend B. tegen. Op de trap, op Den Haag Centraal.

Ik kende B. nog van vroeger, van de middelbare school. Ik had hem al een poos niet gezien, en omdat ik net kaartjes had gekocht voor een concert van de onvergelijkbare Gilles Apap nodigde ik hem hiervoor uit. Tijdens het eten voorafgaand vroeg B. of ik niet Engels had gestudeerd. Er moest namelijk een docent worden vervangen op zijn middelbare school, was dat niet wat voor mij? Nou, dat wist ik niet zeker, maar ik ben altijd bereid iets te proberen. Zo gezegd zo gedaan, half jaar les gegeven, realisatie dat ik weer terug naar de uni wilde, en de rest…

Uit niets komt niets

Maar nu komt de crux. Ik ben me absoluut bewust van het feit dat dit toeval was allemaal. Maar ik heb het lot wel degelijk een handje geholpen. Daarmee bedoel ik niet een soort neurolinguïstische programmeren, zo van ‘als je maar genoeg wil, gebeurt het wel’. Zeker niet. Ik heb een aantal basale dingen gedaan waardoor je de mogelijkheid van mazzel vergroot. Die dingen komen allemaal voort uit de Latijnse spreuk die op mijn middelbare school boven een van de lokalen stond geschreven: Ex Nihilo Nihil Fit. Uit niets komt niets.

Als je niks doet, gebeurt er sowieso niks (zie ook: schieten om te scoren, nee heb je etc). Maar als je wél iets doet, dan kán er iets gebeuren. Wat bedoel ik met ‘iets doen’? Simpel. Praat met mensen, bekend en onbekend, laat mensen weten wat je aan het doen bent.Ga naar concerten, ga naar voetbalwedstrijden, ga naar lezingen. Wees niet bang jezelf te verkopen, wees alert op kansen. Wees zichtbaar. En vooral: laat je niet kisten door dingen die niet lukken. Mijn lijst met afwijzingen, doodlopende projecten en mislukte initiatieven is lang. Maar proberen is nodig, want op die manier kom je erachter wat je wel en niet leuk vindt, en wat je wel en niet kan.

Al met al geloof ik niet in een volledig maakbare wereld. Talent is handig, hard werken helpt, maar je hebt ook zeker toeval nodig. Maar je kunt dat toeval wel een handje helpen. Stel je open voor de dingen om je heen (en koop altijd een extra kaartje voor concerten), en als je goed om je heen kijkt, zie je dat er best veel kan.