Opvallend taaladvies (3): onbekende woorden

In deze fase van mijn onderzoek lees ik de ene taaladviesgids na de andere. In die gidsen staat allerlei moois: grappige voorbeelden, interessante observaties en opvallende taal. Ik geef met liefde een bloemlezing uit alles wat ik vind. Om vandaag na de vakantie weer rustig in het schrijfritme te komen een luchtig en kort stukje over onbekende woorden.

Een tijdje terug bracht ik voor het eerst wat langere tijd door met mijn geweldige achternichtje. Ze is zes jaar oud, en heeft net leren lezen. En nu wil ze dan ook echt alles lezen wat los en vast zit. Zo hebben we samen station Heerenveen gelezen. Ik bedoel dan niet een bordje waar dat opstaat. Nee, we hebben álle aanplakbiljetten, reclames, verordeningen etc. gelezen. Heerlijk, en herkenbaar: zo was ik ook. Zo ben ik eigenlijk nog steeds. Al zo lang ik me kan herinneren lees ik alles wat me voor handen komt. Mede als gevolg daarvan (vermoed ik) heb ik een behoorlijke woordenschat. Tenminste, dat denk ik van mezelf. En toch kom in de taaladviesgidsen (en andere werken) die ik nu lees nog weleens woorden tegen waar ik nog nooit van gehoord. Woorden die ik voor zover ik weet zelfs nog nooit ben tegengekomen. Hier een paar mooie vondsten:

• “Kaapt dus Jufvrouw Galliette, zoo als, meen ik, de groote Hoogduitsche Dichter Klopstoch ergens, al boertende, het Fransch noemt (Lulofs 1826:8)
• “Blaamsmet, dat bij een’ anders keurig Schrijver voorkomt, is, als eene overtolligheid behelzende, naar mijn oordeel, af te keuren. (Siegenbeek 1847:16)
• “Mede opvallend is, in de jongenstaal vooral, het gebruik van ‘bocht’ als bijv. nmw., tengevolge waarvan een blasé gymnasiast bijvoorbeeld zal spreken van ‘bochte keeten’ = leelijke meisjes, waarop alleen ‘mallote’ jongens verliefd kunnen worden” (Van Wely 1906:101)
• “lias – brievensnoer” (ANV 1917:180)
• “Die studeertafelacribie heeft, dacht ik, de beoefening van het vak ‘taakvelverzorging’ bepaald geen goed gedaan” (Kolkhuis Tanke 1975:3)

Is dat niet heerlijk? Het zijn allemaal woorden die niet of nauwelijks meer worden gebruikt: een snelle zoektocht door het online Volkskrantarchief laat zien dat het woord acribie bijvoorbeeld sinds 1995 slechts 14 keer werd gebruikt in die krant. Misschien is het toe aan een revival. Om van bochte keeten nog maar te zwijgen: de volgende keer dat ík ruzie heb op straat weet ik al wel wat ik ga roepen. Dat zal ze leren!