Ik schreef het al eerder: zelfs taaladviseurs maken weleens een spelfout. Dat is niet erg, maar het is wel goed om je te realiseren. Zeker in tijden dat ieder spelfoutje bij de bakker genadeloos wordt afgestraft op Facebook is het goed om te zien dat ook de beste paarden van stal weleens struikelen. We moeten zeker proberen om het aantal spelfouten tot een minimum te beperken, maar het is dus zeker niet zo dat alleen domme mensen zonder taalvaardigheid spelfouten maken. Ook het adagium ‘wie zonder zonde is werpe de eerste steen’ gaat voor taal niet op. Net zoals er dokters zijn die roken en diëtisten die BigMacs eten, zo zijn er taaladviseurs die spelfouten maken.
Het is opnieuw niet mijn bedoeling om mensen aan de schandpaal te nagelen. Als ik dat zou doen, dan zou ik er zelf direct bij moeten. Ook mij is namelijk niets menselijks vreemd, en ook ik maak dus weleens een spelfout. Sterker nog, ik ga met enige regelmaat in de fout. Soms is dat een gevolg van slordigheid. Maar in de onderstaande gevallen is er meer aan de hand. De oorzaak kan misschien in beginsel slordigheid zijn geweest, het feit dat zulke fouten in gedrukte boeken verschenen laat zien dat er ook iets misgaat bij de manier waarop mensen lezen. Daar is interessant onderzoek naar gedaan, ik meen in Antwerpen door o.a. Dominiek Sandra.
Hoe dan ook, als je hier alleen maar komt voor de spelfouten, dan ben ik je van dienst:
15. Oude kleren worden gaarne in ontvangst ge-genomen. (Van Wageningen 1941:17)
Normaal gesproken lijkt er in onze taal geen bezwaar te zijn tegen samenstellingen met half-; in Van Dalen staan er tientallen (Timmers 1994:141)
Niet alleen Femke maar ook Marrije speelde in de tuin. (Gillaerts & Heynderix 1999:98)
Deze regel voorde extra-n als het gaat om personen is ook van toepassing op andere woorden, zoals: meerdere(n), sommige(n), enkele(n), verschillende(n), laatste(n), meeste(n), eersten(n), enige(n). (Gerritsen 2001:176)
Mij zus verdient evenveel als ik. (De Vries 2004:426)
“Barbarismen zijn ontleende woorden en woordgroepen uit een vreemde taal. Ze zijn eigenlijk zonder noodzaak min of meer letterlijk overgenomen of letterlijk vertaal en daardoor in strijd met goed Nederlands.” (De Vries 2004:419)
Kies bij twijfel voor ‘ze’. Ik sommeer ze oqanverwijld te stoppen met shoppen. (Schaafsma 2013:117)
Er is natuurlijk best nog wat interessants te zeggen over deze spelfouten. Ge-genomen en eersten(n) zijn begrijpelijk: door afbreking of herhaling van een element sluipt zo’n foutje er zo in. Weglating is ook begrijpelijk, bij vertaal en mij zus, want in het proces van typen komt kan je vinger makkelijk over een letter heen schieten. Van een grammaticale fout lijkt me hier dan ook geen sprake (dit zou het geval zijn, wanneer de schrijver dacht dat ‘mij zus’ juist was). Van Marrije zou je kunnen zeggen, dat dit een bewuste keuze is. Maar een snelle blik in de Voornamenbank leert dat deze voornaam wel erg infrequent is, en je vraagt je af waarom iemand dat zou gebruiken in een voorbeeldzin, waarvan de functie toch vooral begrijpelijkheid zou moeten zijn. De laatste spelfout, oqanverwijld, lijkt een typefout. Maar het is wel een merkwaardige: hoewel de a en de q naast elkaar liggen, is liggen ze niet direct naast de o en de n.
Marten van der Meulen 