Het is een groot punt van ergernis voor veel mensen: de aanhef van emails. Zelf schreef ik ook weleens over de grote variatie die je hierin vindt. Het probleem is natuurlijk dat we niet meer weten hoe het moet. Er zijn geen hele duidelijke regels voor aanhef die iedereen op school heeft geleerd, en die terug te vinden zijn in legio boeken. Hoe anders is dat voor de nobele brief! Voor dat medium heb ik in ieder geval nog wel regels geleerd. Bovendien zijn er enorm veel adviesboeken, die precies uitleggen wat je wanneer moet doen. En met precies bedoel ik ook echt precies exactemundo: je verbaast je over wat voor vormen er allemaal staan in een brievenboek.
Brievenboeken bestaan al honderden jaren. Ze werden traditioneel gebruikt om mensen handvatten te geven. Immers, als je nooit een brief schreef, dan was het handig om te weten hoe dat ongeveer moest. De boeken bevatten vaak geen regels, maar voorbeelden of templaten, die je kon invullen zoals je wilde, of als voorbeeld kon gebruiken. Weinig creatief, maar wel heel handig. Dit soort boeken met voorbeelden vind je overigens nog tot diep in de 20e eeuw. Afgelopen weekend werd ik verblijd met een exemplaar van zo’n boekje: een 35e (!) druk van Hoe schrijf ik mijn brieven van W. Blom (die tot een 47e druk zou komen!). Dit boekje bevat zulke geweldige voorbeelden, dat ik ze wel met jullie moest delen.
Sorry
Neem allereerst even dit templaat, dat we vinden onder het kopje ‘Delicate brieven:
Geachte Heer Welter,
Nadat wij gisteravond in enigszins opgewonden toestand uit elkaar gingen lijkt het mij goed, de kwestie, die ons bezighoudt eens rustig uiteen te zetten.
Ronduit verklaar ik u, dat het allerminst in mijn bedoeling ligt u ook maar in enig opzicht te krenken of te benadelen etc.
En zo gaat het nog een tiental regels verder. Heerlijk toch? Even schitterend is het begin van het voorgestelde antwoord, waarin het er nog even lekker wordt ingewreven:
Geachte Heer De Ronde,
Uw schrijven verraste me, omdat ik niet had gedacht, dat u zo ruiterlijk uw ongelijk zou erkennen. (…) Mijnerzijds is de goede wil om tot een overeenkomst te komen steeds aanwezig geweest. U moet echter bedenken, dat de toeschietelijkheid, ook in deze aangelegenheid, moeilijk slechts van één kant kan komen.
Ook deze brief bevat nog meer moois, waarvoor ik graag naar een van de 47 edities verwijs. Andere delicate kwesties zijn overigens onder andere Wegens nalatigheid, Aan iemand door wie men beledigd is en Om iemand te waarschuwen voor de gevolgen van zijn handelingen.
Liefde of stalking?
Even schitterend maar ook enigszins zorgwekkend zijn de voorgestelde liefdesbrieven:
Zeer geachte Mejuffrouw,
op het gevaar af, dat u mij mijn vrijmoedigheid kwalijk zult nemen, trek ik de stoute schoenen aan om u deze brief te schrijven.
Al zovele maanden lang, zie ik elke morgen bij het openen van mijn raam uw lieve gezichtje, wanneer u bezig bent uw bloemen te verzorgen. En steeds weer stel ik mij voor, dat u dit zult doen in mijn huis en als mijn vrouw.
en ook:
Hooggeachte Mejuffrouw,
(…) Uw lieflijke gelaatstrekken zweven mij dag en nacht voor ogen en hoewel ik anders gezond kan slapen, laat de gedachte aan u mij vaak zelfs ’s nachts geen rust.
Daarom, nadat ik reeds die eerste avond zo vrij was geweest u te volgen en uw adres te noteren, schrijf ik u nu met het dringend verzoek mij toe te staan nader kennis met u te maken.
Hmm, ik weet niet of dit nog zou kunnen. Ik hoor weleens mensen zeuren dat Tinder alle romantiek uit het daten haalt, maar als dit het alternatief is. Iemand tot aan haar huis volgen? Dat heb ik zelfs in mijn meest minnezieke puberteit niet gedaan.
Huwelijk
Ten slotte nog even iets over brieven omtrent het huwelijk. Jullie begrijpt dat dit mijn speciale aandacht heeft (ik ga er zelf formelere van praten). Sowieso is het opvallend dat er allerlei verschillende soorten huwelijken worden gefaciliteerd: van een oudere heer, van een weduwnaar aan een weduwe, een huwelijksadvertentie. En natuurlijk de antwoorden. De positieve antwoorden zijn aardig, maar echt smullen is het ‘Weigerend antwoord’:
Mijnheer,
Hoezeer ik ook overtuigd ben van de oprechtheid van uw gevoelens, moet ik u tot mijn spijt mededelen, dat deze bij mij geen enkele weerklank kunnen vinden.
Voor beide partijen lijkt het me, na deze teleurstelling voor u, beter een ontmoeting in de eerste tijd te vermijden.
Poeh, daar kun je het mee doen zeg. Zielig, maar voor de liefhebber van brievenboekjes is het een feest. Wat een veelvoud van mogelijkheden. Ik heb nog niet eens gehad over Retournering van een postorderbestelling, Modernisering van een kruidenierswinkel, Om een betrekking als chauffeur bij een dokter, of Aan de bloedverwanten van iemand, die door een ongeval lichamelijk letsel heeft.
Marten van der Meulen 